Pneumokoki – jak groźne są dla układu oddechowego i kto jest najbardziej narażony?

PNEUMOKOKI — NIEPOZORNE BAKTERIE, KTÓRE MOGĄ WYRZĄDZIĆ WIELE SZKÓD

Gdy słyszymy o zagrożeniach dla układu oddechowego, myślimy zazwyczaj o wirusach, takich jak grypa, RSV, COVID-19… Tymczasem równie groźnym przeciwnikiem pozostają bakterie — pneumokoki, czyli dwoinki zapalenia płuc (Streptococcus pneumoniae). Choć mogą występować w gardle bezobjawowo, w niekorzystnych warunkach potrafią wywołać bardzo poważne choroby, zwłaszcza u dzieci i seniorów. Ale czym właściwie są pneumokoki?

Najprościej mówiąc, to bakterie, które w przypadku osłabienia odporności lub głębszego wniknięcia do układu oddechowego, mogą wywołać np. ostre zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego lub zatok, a nawet zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, bądź sepsę.

W przypadku pneumokoków należy zachować szczególną czujność. To nie jest zwykły katar czy lekka gorączka. Mówimy o stanach zagrożenia życia. To właśnie z tego względu pneumokoki od lat są jednym z głównych celów działań profilaktycznych, zwłaszcza w grupach ryzyka.

Kto jest najbardziej narażony?

Nie wszyscy są tak samo wrażliwi na zakażenie pneumokokami. Najczęściej dotykają one takie grupy jak:

• dzieci poniżej piątego roku życia, z uwagi na brak w pełni rozwiniętego układu odpornościowego,
• seniorów – ze względu na obniżenie odporności, uwarunkowane wiekiem,
• osoby z chorobami przewlekłymi, jak POChP, astma, cukrzyca czy niewydolność serca,
• pacjentów po splenektomii (usunięcie śledziony),
• pacjentów zabiegowych z zaburzeniami immunologicznymi po chemioterapii lub przeszczepach.

Dlaczego pneumokoki są niebezpieczne?

Pneumokoki są bezpośrednią przyczyną chorób, ale mogą też komplikować infekcje wirusowe. To właśnie one są jedną z najczęstszych przyczyn tzw. nadkażeń bakteryjnych po grypie czy COVID-19. Przykład? Pacjent przechodzi grypę, organizm jest osłabiony, a w tym samym czasie pneumokoki „wykorzystują okazję” obniżonej odporności i prowadzą do groźnego zapalenia płuc.

Dodatkowo niektóre szczepy pneumokoków wykazują oporność na popularne antybiotyki, a co za tym idzie — leczenie staje się trudniejsze, a czasem wymaga nawet hospitalizacji.

Objawy zakażenia pneumokokowego

Pneumokoki mają duże „pole rażenia”, dlatego objawy zależą od tego, jaką chorobę wywołają bakterie. Najczęściej są to:

• wysoka gorączka,
• duszność, kaszel lub ból w klatce piersiowej,
• u dzieci — drażliwość, senność, brak apetytu,
• sztywność karku, wymioty, utrata przytomności, w przypadku wpływu na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

Dlatego tak ważna jest ostrożność! Nie ma tu miejsca na bagatelizowanie. Podejrzenie zakażenia pneumokokowego to bez wątpienia powód do szybkiej wizyty u lekarza.

Profilaktyka – szczepienia robią różnicę

Jednak dobra wiadomość jest taka — możemy się bronić! Od lat dostępne są szczepionki przeciw pneumokokom, które znacząco zmniejszają ryzyko ciężkich zakażeń. W Polsce szczepienia dla dzieci są obowiązkowe i bezpłatne, uwzględnione w kalendarzu szczepień. Dla dorosłych — szczególnie z grup ryzyka — są dostępne często odpłatnie, ale zdecydowanie warto w nie zainwestować.

Co jeszcze możesz zrobić?

Oprócz szczepień ważna jest poboczna profilaktyka, jak np. regularne leczenie chorób przewlekłych, unikanie kontaktu z osobami zakażonymi, szczególnie w sezonie infekcyjnym, zdrowa dieta, sen, aktywność fizyczna oraz wszelkie działania wzmacniające odporność.

Pneumokoki a dzieci — szczególna ostrożność

W codziennej praktyce lekarze często mają styczność z rodzicami, którzy wychodzą z błędnego założenia, że jeśli dziecko prawie nie choruje, szczepienie na pneumokoki nie jest konieczne i stanowi „przesadę”. Niestety, pneumokoki są podstępne, mogą zaatakować nagle i dramatycznie pogorszyć stan zdrowia, nawet u wcześniej zdrowego dziecka.